Jak posługiwać się "kółkiem" w zegarku

To "kółko" wokół tarczy zegarka nazywa się fachowo lunetą, a jej specyficznym rodzajem jest bezel na zegarkach dla nurków.

#1. Bezel z odliczaniem

Najczęściej spotykana wersja bezela wyskalowana jest od 0 do 60. Służy do odliczania czasu, zależnie od potrzeb - albo całości nurkowania, albo na przykład jedynie przystanku dekompresyjnego. Dlatego zwykle początkowa część skali (zwykle pierwsze 15 minut) jest wyskalowana co minutę, a dalej już co 5 minut. Dzięki temu przy krótkich przystankach dekompresyjnych nurek precyzyjnie może mierzyć upływ czasu.

Zasada działania jest prosta - na początku zdarzenia, od którego chcemy kontrolować czas, ustawiamy kropkę, czy też punkt 0, bezela ponad wskazówką minutową. Od teraz położenie wskazówki względem skali bezela wskaże upływający czas.

#2. Bezel z odliczaniem wstecznym

Bardzo podobne rozwiązanie jak wyżej, z tym że bezel jest wyskalowany od 60 do 0. Może służyć do kontroli czasu, jaki nam pozostał do interesującej nas chwili - końca przystanku dekompresyjnego czy też końca ważności biletu parkingowego.

#3. Luneta z tachymetrem

Tachymetr to funkcja pomiaru średniej prędkości na określonym odcinku drogi lub godzinowej wartości produkcji w oparciu o czas pomiaru.

1. Prędkość średnia
Obserwując wskazówkę sekundową należy sprawdzić, ile czasu wymaga pokonanie pojedynczego kilometra (bądź mili). Jeżeli na przykład pokonanie kilometra (lub mili) zajęło 20 sekund, skala wskaże prędkość średnią równą odpowiednio 180 km/h bądź też 180 mph.

2. Godzinowe tempo produkcji
Obserwując wskazówkę sekundową należy sprawdzić, ile czasu wymaga wyprodukowanie pojedynczej sztuki danego towaru. Jeżeli zatrzymanie chronografu nastąpi po upływie 40 sekund, skala wskaże wartość równą 90, odpowiadającą godzinowemu tempu produkcji na poziomie 90 sztuk.

Funkcja ta jest flagowym znakiem takich modeli jak Omega Speedmaster i Rolex Daytona.

#4. Luneta z pulsometrem

Pulsometr jest funkcją zegarków, których klientami docelowymi są lekarze, a ich luneta została wyskalowana tak, aby mierzyć tempo bicia serca. Wystartuj pomiar czasu i odlicz tyle uderzeń serca, ile wymaga skala pulsometru (zwykle 15, czasami - jak w zegarku na zdjęciu - 30), cyfra wskazana wskazówką na lunecie poda ilość uderzeń serca na minutę.

Bardzo często takie zegarki mają również drugą skalę, służącą do pomiaru ilości oddechów (zwykle należy zliczyć 5 oddechów).

#5. Luneta z dalmierzem

Przy pomocy takiego dalmierza możemy oszacować odległość od zdarzenia, które widać i słychać, na przykład uderzenia pioruna. Kiedy zbliża się burza i chcemy sprawdzić, jak daleko od niej jesteśmy, należy uruchomić pomiar czasu w momencie zaobserwowania pioruna i zatrzymać kiedy usłyszymy grzmot. Wskazanie na lunecie powiem nam ile kilometrów (lub mil) od nas nastąpiło zdarzenie.

Ponieważ prędkość dźwięku w atmosferze zależna jest od temperatury, zwykle instrukcja zegarka wskazuje przy jakiej pomiar będzie najbliższy prawdzie.

#6. Luneta z czasem GMT

Luneta GMT (Greenwich Mean Time) pozwala śledzić aktualną godzinę w drugiej strefie czasowej (są też zegarki z dwoma lunetami, dzięki czemu jesteśmy na bieżąco z godziną w trzech strefach). Na pierścieniu są oznaczone 24 godziny, aby go ustawić wystarczy obrócić go tak, aby dodatkowa wskazówka GMT wskazywała godzinę w strefie, która nas interesuje. Od teraz jednym rzutem oka wiemy jaka jest godzina u nas - standardowa wskazówka godzinowa i minutowa, i w drugiej strefie - wskazówka GMT oraz zwykła minutowa.

Należy tylko pamiętać, że wskazówka GMT porusza się dwa razy wolniej od godzinowej - pełen obrót wykonuje w 24 godziny.

#7. Luneta z kompasem

Wyznaczanie północy przy pomocy zegarka powinien znać każdy harcerz lub miłośnik pieszych wycieczek. Ten zegarek działa na tej samej zasadzie, jedynie pomaga nam stale śledzić kierunek północny. Jeśli znajdujemy się na północnej półkuli należy obrócić lunetę tak, aby oznaczenie południa (S) znajdowało się w połowie drogi między wskazówką godzinową (jeśli zegarek jest ustawiony na czas letni należy odjąć godzinę) a godziną 12 na tarczy. Następnie zegarek należy tak ustawić, aby wskazówka godzinowa była skierowana na słońce. Teraz oznaczenia na lunecie wskazują kierunki geograficzne.

Oczywiście przy każdym kolejnym pomiarze należy obrócić lunetę tak aby "zaktualizować" ją do aktualnego czasu.

Jak zwrócił uwagę jeden z Bojowników przedstawiony model Nautici A21032G ma wbudowany kompas, po prostu jedna z wskazówek pokazuję północ.

#8. Luneta logarytmiczna

A na koniec najciekawsza, ale i najtrudniejsza podziałka - suwak logarytmiczny. Na zegarku znajdują się dwie skale logarytmiczne - stała i ruchoma, na lunecie. Obracając pierścieniem można wykonywać działania mnożenia i dzielenia, jak za czasów naszych rodziców (a może i dziadków). Działania wykonujemy dokładnie tak samo jak przy pomocy klasycznego suwaka logarytmicznego. Ktoś wie jak? Nas to przerosło...

Ale przy pomocy takiego narzędzia można poradzić sobie z zadaniami z nawigacji (prędkość, szybkość wznoszenia i opadania, czas przelotu, odległość, zużycie paliwa, przeliczenia między litrami i galonami, milami i kilometrami itd.), ale żeby sobie z tym poradzić trzeba być kimś dużo mądrzejszym niż fanem gadżeciarskich zegarków.

Napisał do nas bojownik Łukasz, który zdecydowanie lepiej posługuje się suwakiem logarytmicznym niż my, więc postanowił wyjaśnić jakich jeszcze można dokonywać na nim obliczeń:

Najczęściej wykorzystywanym sposobem korzystania z suwaka logarytmicznego jest po prostu mnożenie i dzielenie poszczególnych liczb. Działa to bardzo prosto:
zegarek ma 2 skale logarytmiczne (stałą na tarczy i obrotową na lunecie), na obu w sposób charakterystyczny jest zaznaczona cyfra "10". Jeśli chcemy pomnożyć przez siebie 2 liczby, to obracamy lunetę, dopóki jeden z czynników (dowolna z liczb, mnożenie przecież jest przemienne) na skali obrotowej nie ustawi się dokładnie nad wspomnianą "10" umieszczoną na stałej skali. Następnie na stałej skali odnajdujemy drugi czynnik. Liczba, która na obrotowej tarczy znajduje się dokładnie nad drugim czynnikiem jest wynikiem mnożenia.

Dzielenie: Na obrotowej tarczy ustawiamy dzielną dokładnie nad dzielnikiem, który jest umieszczony na stałej tarczy. Wynikiem jest liczba na obrotowej skali, znajdująca się nad "10" na stałej skali.

Zegarek ten umożliwia jeszcze przeliczenia jednostek: mile morskie - mile drogowe - km. Nad kolorową kreseczką przy odpowiednim symbolu ("stat.", "naut.", "km") umieszczonym na stałej skali umieszczamy na obrotowej skali przeliczaną wielkość. Wynik konwersji uzyskujemy na obrotowej tarczy nad kolorową kreseczką przy właściwej wielkości. Na zegarku umieszczonym na zdjęciu z artykułu: 38 mil drogowych (stat.) = ok. 61 km = 33 mile morskie (naut.).

Pozostałych funkcji jest dużo więcej i w zależności od typu zegarka i oznaczeń na stałej tarczy.